Ҳамкорӣ дар соҳаи муҳоҷират беш аз 20 сол аст, ки яке аз самтҳои афзалиятноки робитаҳои Тоҷикистону Русия гардидааст. Ин раванд, бешубҳа, барои ҳарду кишвар мутақобилан судманд аст: барои миллионҳо шаҳрвандони Тоҷикистон бозори калони меҳнат ва имкониятҳо барои дарёфти даромади хуб боз мекунад. Дар навбати худ Русия норасоии  захираҳои меҳнатиро дар бозори меҳнати худ рӯйпӯш  мекунад.

Тибқи маълумоти расмӣ дар Русия 1 миллиону 200 ҳазор муҳоҷири  тоҷик кор мекунанд. Вале теъдоди умумии шаҳрвандони Тоҷикистон, ки тайи солҳои ахир ба Русия рафтанд, 3 миллион нафар – тақрибан сеяки аҳолии худи ин кишвар (10 миллион) арзёбӣ карда мешавад.

Чаро маҳз Русия барои тоҷикон роҳи асосӣ ба сӯи беҳбудии зиндагӣ аст? Зеро ин кишвар дар баробари шаҳрвандони худаш ба шаҳрвандони Тоҷикистон ҳуқуқҳои меҳнатӣ ва иҷтимоиро фароҳам месозад, инчунин,  имтиёзҳоеро, ки барои шаҳрвандони кишварҳои узви Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиё пешбинӣ шудаанд, сарфи назар аз он, ки  Тоҷикистон  узви  ин Иттиҳод нест, пешниҳод  менамояд. Барои шаҳрвандони Тоҷикистон мувофиқи қонун муддати тӯлонии будубош дар қаламрави Русия бидуни дар қайд истодан  (15 рӯз) ва ҳамчунин, имкони ба расмият даровардани патент ба муҳлати то се сол пешбинӣ шудааст.

Сабаби дигар – ин робитаҳои таърихӣ аст: солҳои тӯлонии зиндагӣ дар ҳудуди як давлати бузург, арзишҳо ва анъанаҳои фарҳангии  якхела, фазои ягонаи иттилоотӣ ва ғайра. Ҳамзамон, ҷуғрофиёи муҳоҷирати меҳнатӣ аз Тоҷикистон  хеле фаротар аз марзҳои Маскаву Санкт-Петербург меравад, ки ин аз ҷумла ба шарофати ба имзо расидани беш аз 80 созишнома ва санадҳои байниминтақавӣ сурат мегирад.

Қобили зикр аст, ки сарнавишти муҳоҷирони меҳнатӣ дар Русия хеле гуногун аст: саргузашти комёбии муҳоҷирон, шуруъ аз амалигардонии орзуҳо дар кишвари бегона ва ғайра кам нестанд. Бисёре аз муҳоҷирони тоҷик дар давраи иқомат дар Русия соҳиби шаҳрвандии ин кишвар гардида, ба ҷомеаи Русия пайвастаанд. Шаҳрвандони тоҷик ба гирифтани шиносномаи Русия майл доранд, зеро он имкониятҳои васеъ барои дарёфти даромадҳои калон, имтиёзҳои иҷтимоӣ ва таҳсили босифат барои кӯдакон фароҳам меорад. Дар қонуни нав «Дар бораи шаҳрвандии Федератсияи Русия» (аз апрели соли 2023) тартиби тезонидашудаи гирифтани шаҳрвандӣ барои 20 табақаи хориҷиён пешбинӣ шудааст. Тоҷикон дар дарёфти шаҳрвандии Русия дар қатори пешсафон қарор доранд. Дар соли 2022 173,4 ҳазор нафар ва дар 6 моҳи аввали соли 2023 87 ҳазор нафар (нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 13 ҳазор нафар зиёд) соҳиби шиносномаи русӣ гардиданд.

Аммо набояд фаромӯш кард, ки барои ҳамгироии бомуваффақият ба ҷомеаи Русия, талаботи ҷудонашаванда барои муҳоҷирон риояи қатъии қонунгузории кишвари иқомат, эҳтиром ба расму оин ва анъанаҳои мардуми Русия мебошад. Дар акси ҳол, тавре мушоҳида  мекунем, муҳоҷирон қаҳрамони хабарҳои ҷиноятӣ ва дигар ҳодисаҳои нохуш мегарданд. Маҳз аз ҳамин хотир  масъалаи мутобиқсозӣ дар сиёсати муҳоҷиратӣ  яке аз масъалаҳои асосӣ  мебошад. Дар тӯли даҳсолаҳои охир Русия дар масъалаи қабул ва мутобиқсозии муҳоҷирон таҷрибаи калон пайдо кардааст. Ва ин раванд пайваста такмил дода мешавад, зеро бо гузашти солҳо самтҳо, хислат ва шаклҳои муҳоҷират  тағйир ёфта, инчунин, заминаи меъёрию ҳуқуқии Русия  низ  дигар  мешавад.

Дар натиҷаи фаъолияти муштарак дар Русия ва Тоҷикистон дар ду соли ахир ҳудуди 200 ҳазор шаҳрвандони Тоҷикистон будубоши худро дар Русия қонунӣ карданд. Моҳи августи соли 2021 120 ҳазор шаҳрвандони Тоҷикистон таҳти “авфи муҳоҷиратӣ” қарор гирифтанд, яъне имконияти бозгашт ба Русия ва давом додани фаъолиятро дар ин кашвар  пайдо карданд.

Моҳи январи соли ҷорӣ дар қонунгузории Русия барои муҳоҷирони меҳнатӣ як қатор тағйиротҳо ворид карда шуданд. Масалан, барои мутахассисони баландихтисос барои гирифтани иҷозатномаи иқомат имтиёзҳо ҷорӣ карда шуданд – агар шаҳрванди хориҷӣ дар Русия на камтар аз 2 сол ба ҳайси мутахассиси  баландихтисос кор карда бошад, пас иҷозатномаи иқоматаш бемуҳлат мешавад. Инчунин, қоидаҳои нави гузаронидани имтиҳонҳо барои гирифтани шаҳодатномаи ронандагӣ ҷорӣ карда шуданд, ки аз 1-уми апрели соли 2024 эътибор пайдо мекунанд. Ронандагоне, ки шаҳрвандии Русия  ё иҷозаи иқомат доранд, пас аз  як соли  будубош дар Русия ҳуқуқи бо шаҳодатномаи хориҷӣ  идора кардани нақлиётро надоранд. Хоҳишмандон барои гирифтани шаҳодатномаи ронандагии Русия бояд аз назария имтиҳон супоранд (ронандагони мошинҳои боркаш ва автобусҳо  аз  амалия низ имтиҳон месупоранд).

Шуруъ аз 7-уми январи соли 2024  шаҳрвандони хориҷие, ки соҳиби патент мешаванд, бояд дар давоми ду моҳ пас аз  гирифтани он ба мақомоти маҳаллии Вазорати корҳои дохилии Федератсияи Русия огоҳиномаи ба кор қабул шуданро  пешниҳод кунанд. То эътибор пайдо кардани ин қонун шаҳрвандони хориҷӣ дар муҳлати пайдо кардани кор маҳдуд намонда, метавонистанд пули патентро пардохт карда, дар Русия қонунӣ иқомат кунанд. Бо сабаби набудани таҷрибаи кофии амалӣ ҳанӯз имкони дар бораи то чӣ андоза судманд будани ин навоварӣ барои  ҳалли мушкилотҳои соҳаи муҳоҷират  хулоса бароварданро надорем.

«Барои ниҳодҳои Русия муҳим аст, ки ин равандро ҳаматарафа омӯхта бароянд, то аз як тараф иқомати муҳоҷиронро дар қаламрави Федератсияи Русия  осон гардонанд ва  аз тарафи дигар, давлат ба миқдори кофӣ бо қувваи корӣ таъмин гардида, аз фаъолияти онҳо даромад  гирад, инчунин, барои он, ки дар пасманзари тафовути фаҳмиши фарҳангии русҳо ва муҳоҷирони меҳнатӣ  дар ҷомеаи Русия ташаннуҷ эҷод карда нашавад. Ин вазифаи душвор аст, вале онро бояд ҳал кард» – коршиноси масоили Осиёи Марказӣ Фаридун Усмонов.

Коршиноси масоили Осиёи Марказӣ, сармуҳаррири маҷаллаи “Иқтисодчӣ”  Фаридун Усмонов  дар ин бора чунин  мегӯяд:

“Фикр мекунам, ки ин тасмим ҳам барои муҳоҷирон ва ҳам барои мақомот, ки масъули ин равандҳо мебошанд, мушкилоти иловагӣ эҷод мекунад. Ҳар як қарори нав дар аввал аз ҷониби муҳоҷирони меҳнатӣ  хеле душвор қабул карда мешавад, аз ин рӯ, дар марҳилаи аввал бисёре аз онҳо бо сабаби  аз ин навовариҳо  огоҳ набуданашон ҷаримабандӣ  ё ба рӯйхати «депортатсия» (ихроҷкунӣ) ворид карда мешаванд. Албатта, ин барои мақомдорон ва ё ташкилотҳои миёнарав як имкони ба даст овардани  фоида мебошад. Илова бар ин, бисёре аз муҳоҷирон ба кори мавсимӣ машғуланд, дар бахши хидматрасонӣ кор мекунанд ё  ҷои кори худро тез-тез иваз мекунанд, ки ин навгонӣ барои онҳо мушкилоти ҷиддӣ эҷод мекунад.

Ҳамзамон, дарк мекунам, ки ин тасмим дар доираи иҷрои супориши президенти Федератсияи Русия Владимир Путин ба ҳукумат барои танзими равандҳои муҳоҷиратӣ гирифта шудааст. Вале фикр мекунам, ки ин иқдом ба ҷои осон кардани зиндагии муҳоҷирон дар Федератсияи Русия ва ба тартиб даровардани равандҳои муҳоҷиратӣ, баръакс барои фаъолияти онҳо монеаҳои иловагӣ эҷод мекунад”.

«Маълум аст, дар ҷое ки сатҳу сифати ташкили қабул баландтар аст, тамоми инфрасохтор ба таври самаранок кор мекунад, қонунгузории Русия қатъиян риоя карда мешавад, муҳоҷир  ба муҳити барояш нав тезтар мутобиқ мешавад», – мегӯяд доктори илмҳои сиёсӣ, профессори Академияи идоракунии давлатии Тоҷикистон  Рашид Алимов.

Воқеан, муҳоҷирон ба шароитҳои тағйирёбандаи воридшавӣ ба ҷомеаи Русия хеле ҳассосона эътино менамоянд, вале ин навоварӣ як ҷузъи муносибати комплексӣ барои ҳалли масъалаҳои соҳаи муҳоҷират аст. Чанде пеш Владимир Путин аз зарурати таъсиси як ниҳоди махсусе, ки ба таври ҳамаҷониба бо масъалаҳои муҳоҷирати меҳнатӣ дар Русия машғул хоҳад шуд, эълом дошт.

Моҳи январи соли ҷорӣ ҳукумати Русия нақшаи чорабиниҳо оид ба Консепсияи сиёсати давлатии муҳоҷиратиро барои солҳои 2024-2025 тасвиб намуд, ки он беш аз 40 бандро вобаста ба масъалаҳои тартиби вуруди шаҳрвандони хориҷӣ ба қаламрави Русия ва мусоидат ба мутобиқшавии онҳо, озодона ҳаракат кардани донишҷӯён, кормандони илмӣ, омӯзгорон, инчунин, пешгирии нақзи қонунҳои муҳоҷиратӣ  дар бар мегирад. Илова бар ин, дар нақша ба идомаи корҳо оид ба рақамикунонии хизматрасониҳо барои шахсоне, ки мехоҳанд дар Русия кору зиндагӣ кунанд, таваҷҷуҳи махсус дода мешавад.

Владимир Путин ба ҳукумат дастур додааст, ки то 1 июл дар бораи мутобиқсозии фарҳангӣ, иҷтимоӣ ва забонии фарзандони муҳоҷирон лоиҳаҳо омода кунад.

Тибқи нақшаҳои ҳукумат, то тирамоҳи соли ҷорӣ  курси махсус оид ба мутобиқсозии муҳоҷирон дар Русия таҳия карда мешавад ва ноҳияҳову вилоятҳо  бояд ҷузъҳои ташкилдиҳандаи ин курсро бо назардошти хусусиятҳои миллию фарҳангӣ омода созанд. Муҳоҷирон омӯзиши забони русиро дар ватанашон оғоз мекунанд ва Девони вазирони Русия ният дорад ба кишварҳое, ки ҷараёни муҳоҷиратӣ ба Русия асосан аз он ҷо сурат мегирад, аз ҷумла ба Тоҷикистон, омӯзгорони русро равон кунад.

Коршинос Фаридун Усмонов бар ин назар аст, ки мутобиқсозии бомуваффақияти муҳоҷирони меҳнатӣ дар кишвар бештар ба омили молиявӣ вобастагӣ дорад: “Одатан, сабаби асосии ба ҷиноят даст задан ва нақзи қонун аз мушкилоти молиявӣ аст. Аз ин рӯ, беҳбудии шароити зиндагӣ ва боло бурдани маош барои зудтар мутобиқ шудани  муҳоҷирон ба зиндагӣ дар Русия мусоидат хоҳад кард. Сабаби ба театру синамо  ва чорабиниҳои варзишӣ  кам рафтани муҳоҷирон дар  Русия  низ аз мушкилоти молявии онҳо мебошад, на ин ки онҳо ба ҳаёти фарҳангӣ таваҷҷуҳ зоҳир намекунанд – табиист, ки муҳоҷирон дар ҷустуҷӯи  роҳҳои пулкоркунӣ ҳастанд. Пас, агар тасмим дар бораи огоҳии ҳатмӣ аз фаъолияти корӣ ба пайгирии минбаъдаи шуғли муҳоҷирон ва дар ҳолати зарурӣ кумак расонидан ба онҳо дар пайдо кардани ҷои кор нигаронида шуда бошад, ин албатта як ҷанбаи мусбат аст”.

Мушкилоти мутобиқсозии муҳоҷирон аслан масъалаҳои зиёдеро дарбар мегирад, аз ин рӯ, таҳия намудани қоидаҳое, ки  тамоми чорчӯбаи майдони ҳуқуқиро дарбар гирифта, ба манфиатҳои ҳамаи ҷонибҳо равона карда шудаанд, зарур  аст.

Матлубаи Қ.

Блоки рекламавӣ

ЯК ҶАВОБ ТАРК

Пожалуйста, введите ваш комментарий!
пожалуйста, введите ваше имя здесь