Рӯзи 14 август дар Покистон ва аз ҷониби мардуми Покистон ҳамчун Рӯзи истиқлолияти Ҷумҳурии Исломии Покистон ҷашн гирифта мешавад. Зеро дар ҳамин рӯз соли 1947 Ҷумҳурии Исломии Покистон дар шимолу шарқ ва шимолу ғарби Ҳинд, ки он замон таҳти назорати Бритониёи Кабир буд, ташкил шуда, худро давлати мустақил эълон намуд. Имсол ба ифтихори 75-умин солгарди Истиқлолияти давлатии Покистон ҳукумати Покистон тасмим гирифт, ки раводид барои шаҳрвандони 126 кишвари ҷаҳон бидуни пардохт дар сомона роҳандозӣ шавад. Дар робита ба ин иқдом ва таҷлили истиқлолияти Ҷумҳурии Исломии Покистон хабарнигори “Фараж” тасмим гирифт, ки бо сафири Ҷумҳурии Исломии Покистон дар Тоҷикистон Муҳаммад Саид Сарвар сӯҳбати хосае анҷом диҳад.
– Чаноби сафир, Шумо ва мардуми Покистонро ба муносибати Ҷашни Истиклолияти давлатӣ табрик мегӯем.
– Ташаккур! Воқеан, миллате, ки соҳиби Истиқлолияти давлатӣ, нишону парчам ва суруди миллист, хеле хушбахт аст. Чун озодӣ на танҳо барои инсон, балки барои тамоми мавҷудоти дунё неъмати бебаҳост. Мақоле ҳаст, ки ки «ошён доштан дар байни лонаи уқоб ва хонаи мор барои тӯтӣ беҳтар аз қафаси тиллоӣ аст». Озодию истиқлол як нафасаш худ шараф аст.-
– Воқеан, истиқлолият неъмати бебаҳост... Иқдоми раводиди ройгон ба кадом хотир аст? Ҷалби сайёҳон ва тоҷирон ё ягон ҳадафи дигар?
Густариши тиҷорати дуҷониба ва густариши робитаҳои одамон бо кишварҳои дӯсту бародар сабабҳои асосии ҷорӣ кардани сиёсати нави раводид аз ҷониби Ҳукумати Покистон мебошад.
Тайи чанд соли охир таассуроти умумиро ба вуҷуд овард, ки ҳамаи хоҳишмандон, ки мехоҳанд бо раводиди “туристӣ” ва “тиҷоратӣ” ба Покистон сафар кунанд, зимни пур кардани варақаи дархост ва пардохти ҳаққи раводид дар сомона ба мушкилӣ рӯбарӯ шуданд. Акнун аз довталаб талаб карда мешавад, ки маълумоти асосиро пешниҳод кунад (ҳеҷ гуна ҳаққи раводид нест) Барои ин сайт танҳо нусхаи сканшудаи шиноснома ва суратро талаб мекунад ва ин раванд комилан ройгон аст, Барои пур кардани он на бештар аз 20 дақиқа вақт лозим аст, Онҳо метавонанд ба сомонаи https://visa.nadra.gov.pk ворид шаванд ва ба бахши “Visa Prior to Arrival (VPA)” муроҷиат кунанд”. Ба ин сомона аз ҳама намуди таҷҳизоти техникии бо интернет пайвастшуда, аз қабили компютерҳо, планшетҳо, ноутбукҳо ва нетбукҳо, телефонҳои мобилӣ дастрасӣ пайдо кардан мумкин аст. Виза дар давоми 24 соат дода мешавад.
– Бубинед, ҷаноби сафир, чанд сол пеш раванди дарёфти шаҳрвандии Федератсияи Русия барои шаҳрвандони Тоҷикистон комилан ройгон буд, аммо азбаски шаҳрвандони Тоҷикистон ба мушкилоти зиёд рӯ ба рӯ мешуданд, миёнаравҳо аз қабили ширкатҳои ҳуқуқшиносӣ аз миёнаравӣ пули хуб ба даст меоварданд. Оё кафолат вуҷуд дорад, ки чунин миёнаравҳо дар ин раванд пайдо намешаванд?
– Ман аз ин раванд хабар надорам. Раванди дарёфти шаҳрвандии Русия метавонад марҳилаҳои зиёде дошта бошад, аммо дар ҳолати мо барои дарёфти раводиди Покистон танҳо ду марҳила вуҷуд дорад: пешниҳоди скайни шиноснома ва акс. Бафикрам дар ин ҳолат ба миёнарав эҳтиёҷ нест. Дар айни замон, портали раводид ба забони англисӣ аст.
– Имрӯз ҳама корро тарҷумонҳои автоматии интернет анҷом медиҳанд. Фикр накунам дар ин раванд мушкилӣ эҷод шавад.
– Дар ҳар сурат рафту мушкилӣ ба миён ояд, корафтода ба куҷо бояд муроҷиат кунад?
– Дарҳои Сафорати Ҷумҳурии Исломии Покистон ба рӯи шаҳрвандони Тоҷикистон ҳамеша боз аст.
– Онҳое, ки берун аз Душанбе иқомат доранд, шояд имкони омадан ба сафоратро надошта бошанд...
– Ин суоли шумо ба сари ман андешаи ҷолиберо овард. Шояд дар оянда дар робита ба ин масъала мо як рақами телефони махсусеро, ки бо шабакаҳои иҷтимоии “WhatsApp” ва “Telegram” пайваст аст, барои посух додан ба суоли шаҳрвандони Тоҷикистон пешниҳод кунем. Ташаккур ба шумо, ки ин андешаро ба сарам овардед. Беҳуда намегуянд, ки «ақлҳоро ақлҳо ёрӣ диҳад».
– Саломат бошед, ҷаноби сафир! Мӯҳлати раводид чанд муддат аст?
– Ҳарду намуди раводид барои се моҳ бо воридоти чандкарата дода мешаванд.
– Сафари корӣ содирот аст ё воридот? Аён аст, ки бештари кишварҳо аз нигоҳи тиҷорат бештар ба содирот ва камтар ба воридот нигаронида шудаанд…
– Не, барои мо ин як масъалаи дуҷониба аст. Чанде пеш дар моҳи августи соли 2024 як гурӯҳи тоҷирони тоҷик барои иштирок дар Намоишгоҳи байналмилалии ғизо ва кишоварзӣ дар Карочӣ аз Покистон дидан карданд. Соҳибкорони тоҷик бо соҳибкорони покистонӣ барои овардани молҳои тоҷикӣ ба Покистон ва маҳсулоти покистонӣ ба Тоҷикистон қарордод ба имзо расониданд.
– Сафар бо роҳбалад сурат мегирад?
– Ин аз фармоишгар вобаста аст. Агар хоҳад, тарҷумон ё роҳбаладро киро мекунад, агар хоҳад, худаш рафта корашро анҷом медиҳад.
– Сафари сайёҳӣ чӣ тавр ба роҳ монда шудааст?
– Шартҳо ба монанди “раводиди тиҷоратӣ”. Танҳо пеш аз сафар ба кишвари мо, шумо бояд баъзе эъломияҳоро имзо кунед, ки вуруди сайёҳон ба баъзе минтақаҳои ҳассос ё нуқтаҳои баҳсталаби Покистонро маҳдуд мекунанд.
– Шумо минтақаҳои сархадиро дар назар доред?
– Сайёҳон аз Тоҷикистон метавонанд аз тамоми гӯшаҳои Покистон дидан кунанд. Бо вуҷуди ин, барои таъмини амнияти сайёҳон вақт ва тавсияҳои сафар дода мешаванд.
– Оё Кашмир то ҳол масъалаи баҳснок боқӣ мемонад?
– Баҳси Кашмир аз соли 1947 инҷониб дар зерқитъаро дар муҳосира гирифтааст. Ин масъала ҳамчунин яке аз қадимтарин мавзуъҳои рӯзномаи Созмони Милали Муттаҳид аст. Рохи халли ин масъала хеле оддӣ аст — ба кашмирихо имконият дихед, ки аз хуқуки асосии худ ба худмуайянкунӣ истифода баранд.
– Баъзе расонаҳо Покистонро дар омода кардани террористон ва кӯмак ба ҳаракати мамнӯи Толибон муттаҳам мекунанд.
– Афғонистон тақрибан як аср дар зери таъсири қудратҳои хориҷӣ қарор дошт. Саволи дуюм: Аз соли 2001 то 2021 дар Афғонистон макони нерӯҳои байналмилалӣ, аз ҷумла НАТО буд. Ба ҷуз нирӯҳои байналмилалӣ, артиши миллии Афғонистон низ вуҷуд дошт. Аммо дар ниҳоят Толибон пирӯз шуданд.
Аз ин рӯ, онҳое, ки бар ин назаранд, ки Покистон аз Толибон дар ба даст овардани назорати Афғонистон пуштибонӣ мекунад, ба ин маъност, ки онҳо бовар доранд, ки Покистон барои тақвияти чунин як гурӯҳи шикастнопазир дар замоне, ки кишвари мо дар мубориза бо терроризм талафоти бузурги инсонӣ ва иқтисодӣ дидааст, ба ин маъност. Ҳатто имрӯз ҳам Покистон дар мубориза бо терроризм бо мушкилоти ҷиддӣ рӯбарӯ аст. Барои Покистон мубориза бо терроризм як нигаронии умдаест, ки Афғонистон бояд онро ҳал кунад. Мо итминон дорем, ки агар ҳукумати муваққати Афғонистон ӯҳдадориҳои худро дар назди ҷомеаи ҷаҳонӣ ва мардуми худ иҷро кунад ва кафолат диҳад, ки қаламрави он барои терроризм алайҳи ҳамсоягонаш истифода нашавад.
– Пас, Ҷумҳурии Исломии Покистон давлатдории ҷунбиши Толибонро, ки дар Тоҷикистон мамнӯъ аст, расман эътироф накардааст?
– Не!
– Бо кадом сабабҳо?
– Покистон ва Афгонистон таърихи дуру дарози муносибатхо доранд ва ин муносибатхо аз таърих, фарханги муштараки мо ва ба некии бузурги байни халкхои мо сарчашма мегиранд. Мавкеи мо дар бобати ба расмият шинохтани хукумати муваккатии Афгонистон аз худи аввал равшан буд. Мо боварӣ дорем, ки ин масъулияти муштарак аст ва кишварҳои ҳамсояи Афғонистон муҳимтарин ҷонибҳои манфиатдор дар ин замина мебошанд. Аз ин рӯ, мо ҳама гуна қарорро дар бораи эътироф дар машварат бо шарикони минтақавии худ қабул хоҳем кард.
– Ҳам дар филмҳои ҳиндӣ ва ҳам дар хабарҳои расонаҳои ҳиндӣ мо ба чунин ақида дучор мешавем, ки онҳо то ҳол истиқлоли Покистонро эътироф намекунанд…
Медонед, ҳиндуҳо ба истилоҳ мафкураи “Аҳанд Бҳарат” доранд, ки ба тоҷикӣ “як ё тақсимнашуда” тарҷума мешавад. Аз замони ба даст овардани истиқлолият, Ҳиндустон таъсиси Покистонро комилан ё самимона қабул накардааст.
Аммо бубинед, мо барои озод шудан аз мустамликадории Англия мубориза бурдем ва ин озодиро ба даст овардем. Агар ин тавр фаҳмем, Бангладеш низ як ҷузъи Покистон буд. Аммо баъди ба даст овардани истиклолияти Бангладеш мардуми Покистон хамеша ба халки Бангладеш муваффакиятхо орзу мекунад. Мо ҳамеша мехоҳем, ки ҳамсояамон зиндагии хуб дошта бошад, зеро дунёи ҳамсоя дунёи мост. Аммо ман ҳайронам, ки чаро баъзе гурӯҳҳо аз Ҳиндустон истиқлолияти Покистонро эътироф накарданд.
Имрӯз ҳам Тоҷикистон ва ҳам Покистон рушд мекунанд. Муносибатҳои дуҷониба ба манфиати мардуми ду кишвар боз ҳам мустаҳкам мешаванд. Сафари ахири Сарвазири Покистон ба Тоҷикистон дар моҳи июли соли 2024 хеле муваффақ буд, ки барои таҳкими ҳамкориҳои дуҷонибаи мо такони нав бахшид. Сарони ду кишвар санади таърихӣ – Созишномаи шарикии стратегиро имзо карданд. Ин санад марҳалаи муҳим дар муносибатҳои дуҷонибаи мо буда, роҳҳои нави ҳамкориро мекушояд.
-Дарвоқеъ, агар миллат муттаҳид бошад, давлат ором аст. Як сол мешавад, ки Шумо дар Тоҷикистон ҳастед. Ва маъмулан кори сафир як давраи муайян дорад. Пас аз бозгашт ба ватан аз кишвари мо чӣ хотираҳо хоҳед дошт?
-Маро каме ба ташвиш овардед. Ман ҳамагӣ як сол мешавад, ки дар Тоҷикистон ҳастам. Ҳоло, Худо хоҳад, чанд соли дигар дар ин ҷо мемонам. Дар бораи рафтан фикр хам накунед, (табассум мекунад).
– Бубахшед, агар саволи ман шуморо хафа карда бошад, аммо…
– Не, медонед, ман дар кишварҳои мухталифи арабӣ, аз ҷумла дар Шоҳигарии Арабистони Саудӣ ва Амороти Муттаҳидаи Араб хидмат кардам. Дар он чо чамъияти хеле калони покистонӣ мавчуд буд. Дар ин ҷо ҷомеаи покистонӣ вуҷуд надорад, аммо ман ҳис мекунам, ки ба далели робитаҳои муштараки таърихӣ, фарҳангӣ ва забонӣ дар хонаи худ ҳастам. халки точик хеле мехрубон, самимӣ ва ояндабин аст.
Пеш аз омадан ман дар бораи мехрубонии халки точик танхо тавсифхо шунида будам, акнун бо чашмони худ дидам. Ман баъзе аз ҷойҳои зебои Тоҷикистонро тамошо кардаам ва ният дорам, ки ҷойҳои боқимондаро тамошо кунам. Лаҳзаҳои ҷолибтарин Искандаркул, Қайроққум, Сирдаёи афсонавӣ, Зарафшони пур аз тилло, Бадахшони Боми Ҷаҳон ва «Чилдухтарон»-и зебои Хатлон мебошанд.
– Аз гуфтаҳои шумо чунин ба назар мерасад, ки шумо меҳмони хонаводаҳои тоҷик гаштаед. Саволи шахсӣ. Кадоме аз таомҳои мо ба Шумо бештар писанд омад?
— Оши палав ба ман хеле маъкул шуд. Медонед, ман чанд намуди палови тоҷикиро хӯрдам, ҳамааш хеле болаззат. Ва акнун ба ҳар кучо ки равам хамеша палов мефармоям.
– Искандаркулро зикр кардед. Мехостам бидонам, ки оё дар Покистон муҷассамаи машҳури аспдавони Искандари Мақдунӣ боқӣ мондааст?
– Албатта, ҳаст. Дар Ҷалолпур муҷассамаи “Бусефалус. Дар кишвари мо як макони сайёҳӣ маҳсуб мешавад. Ҳар гоҳе, ки ба Покистон сафар кунед, ҳатман аз он дидан кунед.
– Албатта. Ташаккур ба шумо, ҷаноби сафир, барои сухбати ҷолиб.
– Саломат бошед, ман аз фурсат истифода бурда, тамоми мардуми Тоҷикистон, дӯстону бародаронамонро бо Рӯзи Истиқлолият, ки ба наздикӣ ҷашн мегирем, табрик мегӯям. Бароятон ҳамдилӣ, ваҳдат, сулҳу суботро таманно дорам. Умедворам, ки дустии ду давлати мустакил ва озодии Покистон ва Точикистон дар давоми чандин аср устувору абадӣ хоҳад монд.
Давлатзода ДАРЁ, «Фараж»
