Муроҷиатнома ба Котиби генералии СММ Антониу Гутерреш, ба президенти ИМА Доналд Трамп, ба президенти Россия Владимир Путин, ба президенти Фаронса Эмманюэл Макрон, ба садри аъзами Олмон Ангела Меркел, ба сарвазири Бритониё Тереза Мэй, ба президенти Хитой Си Цзинпин, ба сарвазири Исроил Бинямин Нетаняҳу, ба президенти Эрон Ҳасан Рӯҳонӣ, ба шоҳи Арабистони Саудӣ Салман ибн Абдул-Азиз Ал Сауд, ба сарони ҳамаи кишварҳое, ки ба истеҳсол ва фурӯши яроқу аслиҳа машғуланд: Биёед, соли 2018-ро соли беяроқӣ эълон кунем!
Муҳтарам ҷанобон!
Ҳанӯз аз даврони қадим аҷдодони мо аз дасти яроқу аслиҳа ба дод омада, «илоҳо бишканад дасти камонсоз, ки аз дасти камон бехонумонам» гӯён, яроқсозу яроқфурӯшро маҳкум мекарданд ва ба ҳарду як хел ҷазо талаб мекарданд. Зеро маҳз ҳамин камон, ки феълан бо ҳазорҳо ном вуҷуд дораду дар ҷаҳон тухми марг мекорад, дар ҳама давру замон боиси ҳама гуна бадбахтиҳои мардуми сайёра, омили ҷангу хунрезиҳо, қатлу куштор ва дарбадарию оворагӣ гардида, имрӯз низ миллионҳо нафар аз дасти он «бехонумонанд». Шояд агар яроқу аслиҳа вуҷуд намедошт, ин қадар қатлу хунрезӣ ва ҷангу ҷидолҳо ҷаҳонро фаро намегирифт. Алъон дар курраи замин минтақаеро номбар кардан душвор аст, ки дар он низоъе вуҷуд надошта бошад ва рӯзе нест, ки васоити ахбори омма аз қатлу куштор ва ҷангу хунрезӣ аз гӯшаҳои гуногуни ҷаҳон гузориш пахш накунанд. Ба назар чунин мерасад, ки новобаста ба глобалишавӣ ва ба якдигар наздикшавии миллатҳои ҷаҳон, ҷангҳо ба ҷои камшавӣ торафт афзоиш меёбанд ва давлатҳои гуногун бо баҳонаи муҳофизат аз худ, сол ба сол яроқнокшавиро бештар мекунанд. Чунин яроқнокшавӣ асосан вақте вуҷуд дошт, ки ҷаҳон дуқутба буд ва гуруҳе аз давлатҳо дар атрофи СССР муттаҳид шуда буданду гуруҳи дигар дар атрофи Амрико. Гуруҳе аз давлатҳоро СССР яроқнок мекарду гуруҳи дигареро Амрико. Инак СССР барҳам хӯрд, вале чунин ба назар мерасад, ки ҳанӯз ҳам ҷаҳон ба ду қисм тақсим аст. Гуруҳе ба Амрико такя дорад ва гуруҳе ба Россия.
Тиҷорати яроқ – тиҷорати тухми марг!
Тиҷорати яроқу аслиҳа алъон ба яке аз навъҳои бузургтарини тиҷорати ҷаҳонӣ табдил ёфта, бояд эътироф кард, ки бо номи «тиҷорати тухми марг» шинохта шудааст. Албатта ин беҳуда нест, зеро тиҷорати яроқу аслиҳа тиҷорати тухми марг аст. Тухми марги инсоният. Ҳар давлате, ки яроқу аслиҳа мефурӯшад, ӯ тухми маргро барои ҷаҳониён ба фурӯш мегузорад.
Тибқи маълумотҳои расмӣ, солона барои истеҳсоли навъҳои гуногуни яроқ дар ҷаҳон $ 1,5 трилион доллар – баробар ба 2,7% маҷмуи маҳсулоти ҷаҳонӣ сарф мешавад. Ин рақамҳо рақамҳои расмиянд. Ба истиснои ин, бозори ғайрирасмии яроқ низ вуҷуд дорад, ки на камтар аз $ 5-10 млрд солона даромад дорад.
Ин ду бозор новобаста ба вақти сол, буҳрони молиявӣ ва ҳолати сиёсии ҷаҳон ҳамеша гарм аст. Тибқи маълумоти Small Arms Survey, ҳар сол дар ҷаҳон зиёда аз 8 миллион дона яроқҳои хурду калон истеҳсол мешаванду 12 миллиард дона патронҳо. Аз рӯи омор, ба ҳар даҳумин инсони сайёра як дона таппонча рост меояд ва ба ҳар як нафар ду дона тир.
Яъне тире, ки имрӯз дар рӯи замин шумо – истеҳсолкунандагони яроқу аслиҳа истеҳсол кардаед, барои ду маротиба куштани як инсон басанда аст.
Аз рӯи маълумоти Small Arms Survey, ҳар сол дар ҷаҳон то 500 000 инсон кушта мешаванд. Ҷамъи буҷаи ҳарбии ҳамаи давлатҳо тибқи иттилои ташкилоти шведии SIPRI, ки мушкилоти истеҳсол ва фурӯши яроқро пайгирӣ мекунад, зиёда аз 900 миллиард долларро ташкил медиҳад.
Бузургтарин истеҳсолкунандагон ва содиркунандагони яроқ дар кишварҳои пешрафта ИМА, Россия, Фаронса, Олмон, Англия ва Хитой ба ҳисоб мераванд.
Дар соли 2015 Россия ба маблағи $14,5 млрд яроқ фурӯхт, ки ҳамёни фармоиши яроқ дар ин кишвар 50 млрд долларро ташкил дода буд. Дар соли 2016 бошад, содироти яроқ дар Россия ба зиёда аз 15 миллиард расид. Агар нишондиҳандаҳои муқоисакунадаро нигарем, дар ин давра ИМА аз Руссия 2,5 маротиба пеш гузашт. Тибқи маълумоти ATF ва CRS, ки ҳисоби солонаи ҳамаи яроқи истеҳсолшуда ва инчунин содироту воридоти яроқи ИМА-ро пеш мебаранд, айни замон дар ИМА 357 млн дона яроқи оташфишон вуҷуд дорад, ки 40 миллион бештар аз аҳолии худи ин кишвар мебошад.
Дар соли 2016 ИМА бо маблағи 34 миллиард доллар яроқҳои гуногун ва техникаи ҳарбӣ содирот кард. Департаменти давлатии ИМА дар соли 2017 барои ба хориҷ содирот намудани яроқ ба маблағи рекордии 79,5 миллиард доллар иҷозат дод, ки дар таърихи Амрико ин бори нахуст аст. Фаронса соли 2015 ба маблағи €16 млрд яроқу аслиҳа ва лавозимоти ҷангӣ содирот кард, ки ду баробари соли 2014 аст.
Аз рӯи гузориши Пажуҳишгоҳи байналмилалии таҳқиқоти масъалаҳои сулҳи Стокголм (SIPRI), дар солҳои 2011-2015 дар содироти ҷаҳонии Яроқу аслиҳа саҳми ИМА 33%, Россия 25%, Хитой 6%, Фаронса (5,6%), Германия (4,7%) ва Великобритания 4,5% -ро ташкил додааст.
Рақамҳои боло далолат ба он мекунанд, ки маҳз зиёд шудани истеҳсол ва содироти яроқу аслиҳа шумораи низоъҳо ва қатлу кушторҳоро дар ҷаҳон бештар кардааст.
400 минтақаи ҷангзадаи ҷаҳон
TUT.BY. хабар медиҳад, ки феълан дар курраи замин зиёда аз 400 нуқтаҳои гарм вуҷуд доранд, ки пайваста дар онҳо низоъҳои гуногун сурат мегиранд ва ҳазорҳо ҳазор нафар кушта мешаванду миллионҳо нафар гуреза. Тибқи гузориши ин сомона, шумораи кушташудагон дар гӯшаҳои гуногуни ҷаҳон, аз ҷумла Сурия аз моҳи марти соли 2011 то августи соли 2017 аз 330 000 то 500 000 нафар, Ироқ – аз моҳи марти соли 2003 то июли соли 2017 аз 180 000 то зиёда аз 1 миллион нафар, Ливия – аз феврали 2011 то августи 2017 аз 15 000 то 30 000 нафар, Яман – аз феврали соли 2011 то сентябри соли 2017 зиёда аз 10 ҳазор нафар, Донбасс – аз апрели соли 2014 то августи соли 2017 зиёда аз 10 ҳазор нафар, муноқишаи Туркияву курдҳо, ки ҳамеша дар ҳолати омодабоши ҷангӣ қарор доранд, аз июли соли 2015 то августи соли 2017 зиёда аз 3000 нафар, Афғонистон – аз соли 2001 то августи соли 2017 зиёда аз 150 000 нафар, муноқишаи Ҳинду Покистон дар Кашмир дар чанд соли охир 50 ҳазор нафар, Тайланди ҷанубӣ дар 13 соли муноқиша 6000 нафар, Судон – аз рӯи баъзе нишондодҳо дар натиҷаи муноқишаи Дарфурск аз 200 то 400 ҳазор нафарро ташкил кардаанд. То ҳол дар Ҷумҳурии демократии Конго, Малӣ, Ҷумҳурии Африкаи Ҷанубӣ, Нигерия, Сомалӣ, Филиппин, Мянма ва даҳҳо кишварҳои дигар ҷангу хунрезӣ идома дорад.
Тибқи маълумоти СММ, дар соли 2016 шумораи гурезагон ба 65,6 млн нафар расида, дар соли 2017 зиёда аз 2 млн нафар гуреза шуда, дар минтақаҳои гуногуни ҷаҳон паноҳгоҳ ёфтаанд, ки аксари онҳо бемору маҷруҳ мебошанд (Reuters).
Дар муқобили кӣ яроқнок мешавем?
Новобаста ба он, ки миёни давлатҳои ҷаҳон дигар даъвоҳои ҳудудӣ кам мондаву ҷангҳо барои ишғоли ҳудудҳои нав ангуштшумор шудааст, яроқнокшавии давлатҳои бузург торафт афзоиш меёбад. Танҳо дар давраи солҳои 2002 то 2010 хароҷоти ҳарбии кишварҳои ҷаҳон аз $ 770 млрд то $ 1,5 трлн афзоиш ёфтааст, ки башариятро ба ташвиш овардааст ва коршиносон савол мегузоранд, ки ин ҳама яроқнокшавӣ барои чӣ ва дар муқобили кӣ сурат мегирад?
Танҳо дар соли 2017 буҷаи мудофиавии ИМА 622 миллиард доллар, Хитой – 145 миллиард доллар, Арабистони Саудӣ – 81 миллиард доллар, Великобритания – 60 миллиард доллар, Ҳиндустон – 51 миллиард доллар ва Россия 48,5 миллиард долларро ташкил додааст.
Аз рӯи хароҷоти ҳарбӣ ҳеҷ кишваре ба ИМА намерасад. Хароҷотҳои давлатҳои дигари НАТО-ро дар якҷоягӣ ВАО $ 1 трлн дар як сол баҳо медиҳанд.
Пешниҳод: Соли 2018 моратория эълон шавад!
Муҳтарам ҷанобон, яроқистеҳсолкунадагон ва яроқфурӯшон!
Муҳтарам сарварони кишварҳои бузурги истеҳсолкунанда ва паҳнкунандаи яроқу аслиҳа!
Бояд дарк намоед, ки дар ҳама кишварҳои ҷангзада ҳама гуруҳҳои ҷангӣ маҳз бо яроқу аслиҳаи истеҳсолкардаи Шумо меҷанганд, ҳама террору ваҳшоният ва қатлу кушоторро маҳз бо яроқҳои истеҳсолкарда ва фурӯхтаи Шумо анҷом медиҳанд. Хоҳ «Алқоида» бошад, хоҳ «Давлати исломӣ», ҷаҳонро бо яроқу аслиҳаи истеҳсолкардаи Шумо ба ваҳшоният расонидаанд. Ҳатто мухолифину тарафдорони ҳар ҳокимият низ дар ин ё он давлат бо яроқҳои Шумо муқобили ҳам меҷанганд ва шаҳрвандон якдигарро ба қатл мерасонанд! Тибқи ҳисоботи СММ, танҳо дар як соли 2016 зиёда аз 8 ҳазор кӯдак дар муноқишаҳои гуногуни ҷаҳон куштаву ярадор шудаанд, ки ҳама аз тиру туфанги мефурӯхтаи Шумо аст.
Ин ҳама ҷангу куштор вақте хотима хоҳад ёфт, ки агар Шумо ба истеҳсол, хариду фурӯш ва озмоиши яроқу аслиҳа хотима диҳед. Бовар кунед, агар Шумо ба истеҳсоли яроқ хотима диҳед, ҷанг низ хотима хоҳад ёфт. Зеро бо қатъи истеҳсоли яроқ, Шумо тухми маргро аз байн мебаред. Тухме, ки феълан ба хотири даромад ва пиёда кардани ҳадафҳои худ дар рӯи ҷаҳон корида истодаед.
Ҳадаф аз муроҷиати мазкур гунаҳкор намудани ҳеҷ яке аз Шумо ва ҳеҷ давлате нест, ки бо истеҳсол ва фурӯши яроқу аслиҳа, дар қатли мардуми сайёра даст дорад, баръакс ҳадафи аслӣ гирифтани пеши роҳи ҷангу хунрезӣ ва қатли мардуми бегуноҳ дар ҳама кишварҳост.
Ба фикри ман, барои он ки яроқнокшавӣ камтар шуда, дар кураи замин бештар барои баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум кӯшиш карда шавад, бояд нахуст ба истеҳсол ва тиҷорати яроқ хотима бахшид.
Бинобар ин ба сарони кулли давлатҳои ҷаҳон муроҷиат карда, аз Шумо хоҳиш мекунам: Биёед, соли 2018-ро соли беяроқӣ эълон кунем ва дар ин сол дар тамоми ҷаҳон истеҳсол, ҳариду фурӯш ва ҳатто озмоиши яроқро манъ кунем.
Вақте як соли беяроқӣ гузашту натиҷаи хуб дод, аз солҳои минбаъда ба ҷои истеҳсоли яроқ, ба нобуд кардани онҳо оғоз намоед. Ана он гоҳ воқеан ҷаҳонро сулҳ фаро хоҳад гирифт ва чи қадар мардум аз қатлу куштор наҷот хоҳанд ёфт, аз қатлу кушторе, ки ба воситаи яроқҳои истеҳсолкардаи Шумо анҷом дода мешавад. Агар воқеан Шумо чунин иқдом кунед, миллионҳо мардумро аз бадбахтиву миллионҳои дигарро аз қурбон шудан наҷот медиҳед.
Биёед дар Шӯрои амнияти СММ қатъномае қабул карда, муттаҳидона коре кунем, ки дар давоми ин як сол ба истеҳсол, хариду фурӯш ва озмоиши ҳама гуна яроқ дар тамоми ҷаҳон хотима дода шавад. Шӯрои амнияти СММ-ро зарур аст, ки дар ин қатънома, ки бо ҳузури ҳамаи давлатҳои ҷаҳон қабул мешавад, чунин бандҳо ворид намояд:
1. Аз якуми январ то 31-уми декабри соли 2018 истеҳсол ва хариду фурӯши ҳама гуна яроқу аслиҳа дар тамоми ҷаҳон қатъ карда шавад.
2. Ба озмоиши ҳама гуна яроқҳои сабук ва вазнин дар тамоми кишварҳои ҷаҳон хотима дода шавад.
3. Дахолат ба кори дохилии ҳама гуна давлатҳо қатъ карда шуда, тақдири ҳар давлат ба дасти мардуми ҳамон кишвар супорида шавад.
4. Миллиардҳо долларе, ки ҳар сол дар истеҳсоли яроқ харҷ карда мешавад, ҳамчун кӯмакҳои умумибашарӣ ба мардуми камбизоату беморон ва ё соҳаи тандурустӣ харҷ карда шавад.
5. Давлатҳое, ки ин қатъномаро вайрон мекунанд, муҷозот карда шаванд.
Агар сиёсатмадорони ҷаҳон ҳама даври ҳам нишаста, ин қатъномаро қабул ва иҷро кунанд, боварӣ ҳаст, ки соли 2018 соли қатъи ҳама ҷангу хунрезиҳо ва соли сулҳ хоҳад шуд. Вақте як соли беяроқиро мо бе ҷангу куштор ва хунрезиҳо мебинем, дар солҳои минбаъда ҳатман худ ба худ ба истеҳсоли яроқу аслиҳа хотима медиҳем. Ин ҳама албатта пеш аз ҳама ба иродаи сарони кишварҳои бузурге, аз ҷумла ИМА, Россия, Фаронса, Олмон, Бритониё, Хитой, Исроил, Эрон, Арабистони Саудӣ ва кишварҳои дигар марбут аст. Агар сарони кишварҳои мазкур Доналд Трамп, Владимир Путин, Эмманюэл Макрон, Ангела Меркел, Тереза Мэй, Си Цзинпин, Бинямин Нетаняҳу, Ҳасан Рӯҳонӣ ва дигарон ба ин қатънома имзо гузоранд, пас бо боварӣ гуфтан метавон, ки ба ҳама гуна ҷанг дар тамоми сайёра хотима дода хоҳад шуд.
Биёед боре манфиатҳои худро як сӯ монда, манфиатҳои кулли мардуми сайёраро дар ҷои аввал гузорем ва башариятро аз марг наҷот диҳем. Дар якҷоягӣ мо ҳатман метавонем ҷаҳони орӣ аз яроқро бунёд кунем, ҷаҳонеро ки чӣ будани ҷангро мардуми оянда фақат аз таърихномаҳо хонанд.
Умедворам пешниҳоди мазкур мавриди пазироии Шумо қарор хоҳад гирифт.
Бо камоли эҳтиром,
Холиқназар ҶУМЪАЕВ,
рӯзноманигори мустақил
