Гандумдавлати 29-сола, сокини ноҳияи Ванҷ, моҳи ноябри соли 2012 ба муҳоҷирати меҳнатӣ ба Федератсияи Русия рафта, дар он ҷо тариқи шабакаҳои иҷтимоӣ фирефтаи ифротгароёни «ДИИШ» шуд. Баъдан моҳи майи соли 2015 бо мақсади иштирок намудан дар муқовиматҳои мусаллаҳона ба давлати Туркия рафта, аз он ба кишвари Сурия сафар карду дар ҳайати «ДИИШ» қарор гирифт.
Модари Гандумдавлат – Робиа Бозиева ва падари ӯ Саодат Туфонов ҳар ду афроди бешуғлу кор мебошанд. Онҳо дар дил умеде парвариданд, ки фарзандашон танҳо дар Русия кор карда, дастгиру кӯмакрасони волидони худ мешавад. Аммо ҳайҳот, ки фарзандашон дар айёми ҷавонӣ гумроҳ шуда, роҳи дигареро интихоб намуд.
Коршиносон бар он ақидаанд, ки гуруҳҳои мусаллаҳи террористӣ, аз қабили «Давлати исломӣ» баъди мағлубиятҳои пай дар пай дар Сурияву Ироқ бо ҳамдастии хадамоти махсуси кишварҳои хориҷӣ ба минтақаҳои вилояти Бадахшони Ҷумҳурии Исломии Афғонистон интиқол дода шуда, рӯз аз рӯз мавқеи худро мустаҳкам намудаанд ва ба ВМКБ-и Тоҷикистон хатари ҷиддӣ эҷод мекунанд.
Ба гуфтаи Бахтибек Ниёзмамадов, коршиноси масоили сиёсиву амниятӣ, фаъолияти гуруҳҳои «Толибон» танҳо дар ҳудуди Афғонистон доманадор мемонад, аммо «Давлати исломӣ» ҳоло ҳам тарҳи мушаххасе дорад: «Созмони террористии ДИИШ парчами тираи худро дар як қатор аз мавзеъҳои бузурги аҳолинишини Афғонистон барафрохт ва минтақаи вилояти Бадахшони Афғонистонро ҳамчун пойгоҳ барои ҳамла ба ВМКБ ва бо ин роҳ ба кишварҳои Осиёи Миёнаву Чин ихтиёр кардааст.
Имрӯз таносуби қувваҳо дар Афғонистон зуд тағйир ёфта, вазъият мураккаб гардидааст ва рӯи саҳнаи ин кишвари ҷангзада бозингари нав, яъне «Давлати исломӣ» омад. Эҳтимол ҳаст, ки ин созмони террористӣ мавқеи «Толибон»-ро танг карда, хӯҷаини комили минтақа гардад».
Воқеан, агар нафаре аз зодагони ВМКБ фирефтаи дасисаҳову мағзшӯии чунин гуруҳҳо ва умуман ба сафи онҳо шомил намешуд, ифротгароён наметавонистанд ба вилоят хатари ҷиддӣ эҷод кунанд. Аммо, мутаассифона, теъдоде аз зодагони ВМКБ тариқи муҳоҷирати меҳнатӣ ба кишвари Русияву аз он тариқи Туркия ба гуруҳҳои «Давлати исломӣ» пайвастанд ва ин роҳ барояшон ба хатсайри муқаррарӣ мубаддал гашт.
Мисоли он, ки Муслим Давлатови 21-сола бо аҳли оилааш дар маҳаллаи Пуни Ҷугонии мавзеи Рохарви ҷамоати деҳоти Маҳмадулло Абдуллоеви ноҳияи Ванҷ истиқомат дошт. Вале баъди хатми мактаби миёнаи мавзеи мазкур моҳи ноябри соли 2014 ба Русия азми сафар карда, аз он тариқи Туркия ба кишвари Сурия рафт ва ба гуруҳҳои «ДИИШ» шомил шуд. Ҳол он ки, падараш Муборакшо Давлатов ва модари хонашини ӯ Ҳиноят Назурдинова пешакӣ аз ин тасмимгирии фарзандашон тамоман дарак надоштанд.
Саломатшо Раҳматуллоев, сокини ҷамоати М. Абдуллоеви ноҳияи Ванҷ зимни як суҳбат бо мо гуфт, ки «соҳибихтиёрии кишварамон шароит фароҳам овард, ки ҳуқуқу озодиҳои динии шаҳрвандон дар низоми давлатдории демократӣ ва ҷомеаи шаҳрвандӣ ҳифз шаванду фазои озоди гуногунандешӣ ба миён ояд. Лекин афсӯс, ки ҷараёну мазҳабҳои алоҳида, фирқаву ашхоси шуҳратпараст аз ин имконот сӯйистифода карда, ҷавононро ба таассубу хурофотпарастӣ, ифротгароиву тангназариҳои мазҳабӣ ҷалб менамоянд. Инро мо дар мисоли иштироки ҷавонони ноҳияамон дар мамолики Араб мебинем”.
Ҳамин тавр, Ҳизатулло Ғайратови 28-сола, зодаи маҳаллаи Одешти ҷамоати М. Абдуллоеви ноҳияи зикршуда низ маълумоти динӣ надошта, моҳи ноябри соли 2010 ба Русия сафар кард ва дар он ҷо муддати чанд соли охир тариқи мағзшӯйӣ ба доми ифротгароён афтод. Яъне номбурда ҳам соли 2015 аз Русия ба воситаи давлати Туркия ба гуруҳҳои “Давлати исломӣ” пайваст.
Бароншо Ёров, собиқадори меҳнати ноҳия мегӯяд, ки “бо пешниҳоди Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон соли 2017 “Соли ҷавонон” эълон шуд. Яъне ин иқдом ба он хотир буд, ки ҷавонон дар рушди ҷомеаи навин ва баҳри иштироки фаъол дар ҳаёти сиёсиву иқтисодии мамлакат бештар талош намоянд. Аммо ҳайф аст, ки на ҳамаи ҷавонон ин ташаббусро сармашқи ҳаёти худ қарор доданд”.
Номзади илмҳои таърих Мамадризо Алимшоев бар он назар аст, ки дар ин раванд ҷомеаи башарӣ новобаста аз манфиатҳои геополитикӣ, идеологӣ ва динию мазҳабидошта бояд дар якҷоягӣ бо терроризм мубориза баранд.
– Вақти он расидааст, ки сарони давлатҳои абарқудрат барои таъмини амнияти низоми сиёсии ҷаҳони имрӯза ба ин зуҳуроти манфӣ диққати бештар дода, аз ҳадафҳои ғаразноки худ даст кашанд ва дар ҳалли манфиатҳои геополитикиашон аз чунин гуруҳҳо истифода накунанд,- тавзеҳ дод М. Алимшоев.
Машҳур ИМОМНАЗАРОВ
Ин гузориш дар ҳамдастӣ бо Намояндагии Институти инъикоси ҷанг ва сулҳ (IWPR) дар Тоҷикистон, дар доираи лоиҳаи «Тавонмандсозии ҷомеа ба хотири мубориза бо ифротгароӣ дар Тоҷикистон» омода шудааст.
