Аз 13 то 15-уми октябри соли равон бо ибтикори Намояндагии Иттиҳоди Аврупо дар Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе Фестивали 10-уми кинои Аврупо баргузор гардид. Фестивали мазкур дар доираи чорабиниҳои «Ҳафтаи Аврупо», ки аз 11 то 21-уми октябр идома дорад ва ба 60-солагии имзои созишномаи Рим бахшида шудааст, баргузор гардид.
Дар доираи кинофестивал 9 филми кишварҳои аврупоӣ, аз ҷумла Финландия, Эстония, Олмон, Чехия, Шветсия, Испания, Словения, Латвия, Австрия ва Руминия пешкаши тамошобинон гардид, ки ҳамаашон хеле олӣ буданд. Масалан, филми «Деҳаи хурдакаки ширини ман» соли 1987 ба Ҷоизаи «Оскар» пешниҳод шуда буд. Филми «Шамшерзан»-ро, ки қаҳрамони воқеӣ (Эндел Нелис (1925-1993) дорад, филмбардорони Эстония, Финландия ва Олмон муштаракан ба навор гирифтаанд ва он Ҷоизаи миллии Финландия – «Чусси»-ро сарфароз гардидааст. Филми «Ҷазираи хурд»-и Испания соҳиби Ҷоизаи Академияи кинои Аврупо ва 10 ҷоизаи дигар буда, филми «Хурӯси бесар» бошад, бо Ҷоизаи Иттифоқи синамогарони Руминия қадр гаштааст.
Ин ҷо ман дар бораи муҳтавои филмҳо ва аз тамошои онҳо лаззат бурдани худ нақл карданӣ нестам. Ин филмҳоро бояд худ тамошо кард ва бо филмҳои истеҳсоли кишварамон муқоиса намуд. Дар ин ҳол метавонем гӯем, ки дар соҳаи филмсозӣ дар кадом сатҳ қарор дорем.
Чи хеле ки зикр кардем, ба кинофестивал филмҳои хубу диданӣ пешниҳод шуданд, ки барои тамошобинон ройгон буданд. Вале на ҳамаи хоҳишмандон тавонистанд онҳоро бубинанд ва ғизои маънавӣ бигиранд. Кинофестивал дар толори кинотеатри «Кайҳон», ки дар маркази савдои «Ашан» ҷойгир аст, баргузор гардид. Филмҳои кинофестивал се бегоҳ – соати 18:30, 20:30 ва 22:30 ба намоиш гузошта шуданд, ки на барои ҳама мувофиқ буданд. Зеро, аввалан, бинобар мушкилоти нақлиёт, на ҳамаи хоҳишмандон ба сеансҳои шабона рафта метавонанд. Сониян, толори кинотеатри «Кайҳон» хеле хурд буда, ҳамагӣ ҳудуди 100 ҷои нишаст дорад ва наметавонад ҳамаи хоҳишмандонро фаро гирад.
Дар нишасти матбуотие, ки пеш аз оғози кинофестифал баргузор гардид, банда аз сафири Иттиҳоди Аврупо дар Тоҷикистон Ҳидает Бишчевич суол кардам, ки «магар намешуд, ки кинофестивалро бо ҳамкорӣ бо Иттифоқи синамогарони Тоҷикистон ва дар «Хонаи кино» доир мекардед, ки он ҷо толори калон дорад?». Сафир ба суоли ман посухи мушаххас надода, гуфт, ки бо вазири фарҳанг мулоқот доштааст ва тасмим гирифтаанд, ки минбаъд ҳамкорӣ хоҳанд кард.
Ногуфта намонад, ки аз соли 2007 ҳамасола Фестивали филмҳои Аврупоӣ дар Тоҷикистон баргузор мегардад. Агар тӯли 10 сол ҳамкориро дар сатҳи зарурӣ ба роҳ намонда бошанд, кай ба роҳ мемонанд!?
Воқеан, Иттиҳоди синамогарони Тоҷикистон ташкилоти ҷамъиятӣ аст ва ҳамкорӣ бо он метавонад буҷаашро ғанӣ гардонад. Албатта, иҷораи кинотеатри «Кайҳон», ки як билеташ ба сеансҳои шабона дар рӯзҳои ҷумъа, шанбе ва якшанбе 45 сомонӣ арзиш дорад, арзон нест. Ва харҷи иҷорпулии кинотеатр барои намояндагии Иттиҳоди Аврупо камаш 40 ҳазор сомонӣ шудааст. Маблағи мазкур метавонист то андозае ба фаъолияти Иттиҳоди синомагарони Тоҷикистон мусоидат мекард.
Қобили зикр аст, ки «Хонаи кино» як толори бузург ва ду толори хурд дорад, ки метавонад дар он намоиши асосӣ ва такрории филмҳоро роҳандозӣ намояд, то тедоди зиёди муштариён онҳоро тамошо кунанд. Аз ҷониби дигар, Иттиҳоди синомагорони Тоҷикистон таҷрибаи хуби гузаронидани кинофестивалҳоро дорад ва ҳар ду сол синамобазми байналмилалии «Дидор»-ро доир менамояд.
Бояд гуфт, ки баргузор намудани кинофестивал кори саҳл нест ва онро бояд чунин гузаронид, ки воқеан ҳам, аз он теъдоди зиёди тамошобинон баҳра бардоранд. Мутасаддиёни баргузорри кинофестивал метавонистанд бо КВД «Хадамоти нақлиётрасон» ҳамкорӣ бикунанд, то онҳо ақаллан дар вақти ба охир расидани сеансҳо теъдоди зарурии микроавтобусҳои маршрутҳоеро (2, 8, 16, 18, 25), ки аз назди МС «Ашан» мегузаранд, таъмин намоянд.
Воқеан, чунин кинофестивалҳо метавонанд барои филмбардорони тоҷик низ сабақе гарданд. Вале, мутаассифона, дар рӯзи аввали намоиши филмҳо ман танҳо кинорежиссёри тоҷик Орзумурод Шариповро он ҷо дидам. Шояд дигарон огоҳ набуданд ва ё имкони тамошо надоштанд.
Ҷовид МУҚИМ
