Мирзоватан Миров аслан ба муаррифӣ ниёз надорад. Ӯ чун коргардон, саркоргардон, ҳунарманд, мутриб, овозхон, оҳангсоз шинохта шудааст ва Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон, барандаи Ҷоизаи давлатии Тоҷикистон ба номи Абуабдулло Рӯдакӣ мебошад.
Бо Мирзоватан Миров мусоҳибае анҷом додем, ки онро пешкаши хонанда мегардонем.
Нахуст мехоҳам бифаҳмам, ки бо чӣ сабаб ин роҳи душвору пурпечутобро интихоб кардед?
Дар корҳои эҷодӣ, махсусан соҳаи театру мусиқӣ интихоб дар дасти кас нест. Масалан, агар мехоҳед овозхон шаведу овоз надошта бошед, саъю кӯшишатон вобастагӣ ба хоҳишу интихобатон надорад. Ва ё коргардон шудан мехоҳеду ҳунар надошта бошед, он мисли об дар ҳован кӯфтан аст.
Мутаассифона, ин ҳақиқатро бархе ҳоло пазируфтан намехоҳанд ва нотарсона дар ин роҳ гом мезананд.
Оре. Истеъдоди ҳунарӣ фитрӣ ё худ модарзод аст. Баъдан, бо донишу саъю кӯшишу таҷриба он таҳкиму такмилу сайқал меёбад. Ман аз хурдсолӣ ба навохтани дутор ва овозхонӣ майл доштам ва машқ мекардам. Он замон ҳунармандони маъруфу маҳбуб, аз қабили Ҳабибулло Абдураззоқов, Маҳмудҷон Воҳидов, Марям Исоева, Тӯрахон Аҳмадхонов ва дигарон ба воситаи радиои кишвар пораҳоеро аз повесту романҳои адибони тоҷик ва ҷаҳон мехонданд, ки бароям писанд буд. Ин ҳама маро мафтуни худ кард. Аз ин рӯ, хоҳиши мисли онҳо ҳунарманд шудан дар дилам пайдо гардид. Ҳамин муҳаббат маро ба факултаи санъати Институти давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Т.Шевченко (ҳоло ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ) овард. Ба шуъбаи актёри театрҳои мусиқӣ дохил шудам. Қисса кутоҳ, дар давоми таҳсил фаъолияти актёрии ман кушода шуд. Муваффақона бо баҳои аъло Донишкадаро тамом кардам. Бисёр орзу доштам, ки актёри театри мусиқӣ бошам ва нақшофарӣ кунам. Ба бисёр дастовардҳои касбӣ ноил гардидам, аммо он замон тамоман нияти коргардон шудан дар ман набуд. Мепиндоштам, ки ҳунарманди асил бояд пас аз 45-50-солагӣ бо ҳосил кардани таҷрибаи комил, андӯхтани дониши зарурии соҳа фаъолияти коргардониро оғоз бубахшад. Баъдҳо таҷрибаҳо нишон доданд, ки чунин пиндор дуруст набудааст. Пас аз хатми Донишкада, ки соҳиби як фарзанд будам, бинобар сабаби надоштани ҷойи зист барои фаъолият ба Театри мусиқӣ-драмавии ба номи Сайдалӣ Вализодаи шаҳри Кӯлоб рафтам. Даъвати маъмурияти онвақтаи ин Театр ҷиддӣ ва самимӣ буд ва бо манзили зист низ таъмин мекард. Ҳамин тариқ, ба ман як хонаи сеҳуҷрадор доданд. Вазъи эҷодии Театр бисёр бад буд. Аксари гурӯҳи ҳунармандон мерафтанду боз бармегаштанд ва муддати зиёд кор намекарданд, зеро ҳам корашон барор надошт ва ҳам дастгирӣ намеёфтанд. Саркоргардонҳои Театр ҳам аз як-ду сол зиёд кор намекарданд. Мо бо устод Одина Ҳошим кӯшиш кардем, ки вазъи драмаи Театрро хуб бисозем. Ӯ равнақ додани барномаҳои консертӣ ва иҷрои нақшаи пулсупории Театрро ба зимма гирифт. Ман бошам ӯҳдадори ба ҳам овардани ҳайати эҷодӣ, ҳамфикрон ва беҳбудии намоишҳо будам. Азбаски аз пойтахт ҳеҷ кас нахост, то ба ин Театр ҳамчун саркоргардон биравад, ин вазифаро ба ӯҳдаи ман гузоштанд. Кори ман он ҷо шуруъ шуд ва ҳам саркоргардон, ҳам коргардон, ҳам овозхон, ҳам оҳангсоз худам будам. Дар паҳлӯям коргардонҳои касбӣ набуданд. Аз ҳисоби ҳунармандон ёвар мегирифтам ва корро пеш мебурдам. Дар ин роҳи пурпечутоб ва душвор одамро фақат муҳаббат ба касб пеш мебарад. Агар кас роҳи ҳамвору осонро интихоб бикунаду зиндагии осонро бихоҳад, ба манзили мақсуд намерасад ва ба муваффақият расида наметавонад.
Бо омадани Шумо ба пойтахти кишвар, мухлисони Театри Лоҳутӣ ва Театри Ҷавонони ба номи М. Воҳидов бурд карданд. Мутаассифона, Театри Кӯлоб рӯ ба таназзул овард ва он шуҳрату маҳбубиятеро, ки дошт, аз даст дод. Чӣ бояд кард, то он ҳама барқарор гардад?
Вақте ки ман солҳои 70-уми асри гузашта чанд спектакли Театри Кӯлобро зинда кардам, дар дилам ин хоҳиш пайдо шуд, ки ба пойтахти кишвар – шаҳри Душанбе рафта, онҳоро дар маърази тамошогари асил ва мутахассисони ин соҳа ба намоиш гузорам. Мехостам, ки назари онҳоро дар бораи фаъолияти худам ва Театр бифаҳмам. Вазорати фарҳанг ва масъулони соҳа дар оғоз ба ин монеъ шуданд ва иброз доштанд, ки завқу талаботи тамошогари пойтахтро қонеъ карда наметавонем. Бо исрори хоҳишу дархост оқибат ризоиятро ба даст овардем. Бовар доштам, ки то андозае ин завқу талаботро қонеъ карда метавонем. Аввалин сафари ҳунариамон моҳи ноябри соли 1976 рух дод ва намоишҳои моро дар пойтахт хуш пазируфтанд. Чанд нафар ҳунарманд, аз қабили шодравон Салим Муқимов, Бобоҷон Ҳасанов, Толибҷон Бобоев Мирзо Раҳмонов, Сайдулло Абдурасулов ба кори ман низ театршиносон баҳои баланд доданд. Албатта баъзе эродҳо ҳам гирифта, маслиҳатҳо ҳам доданд. Пас аз ин, мутмаин шудам, ки роҳи дурустро пеш гирифтаам. Мо бо шӯхӣ, ки ҷиддият ҳам дорад, саркоргардони театрро “саргардони театр” мегуфтем. Ӯ шахсе аст, ки аз баҳри манфиати худ бояд бигзарад ва на танҳо ҷавобгарии ҳамаи намоишномаҳои ба саҳнагузоштаи худ, балки ҷавобгарии ҳамаи барномаҳоро ба ӯҳда гирад. Мо 2-3 гурӯҳи консертӣ ва ҳамин миқдор гурӯҳи офарандагони намоишҳои драмавӣ доштем. Вақте ки ба сафарҳои ҳунарӣ мерафтем, дар байни барномаҳои консертӣ ҳатман порчаҳо аз намоишҳои Театрро ҷой медодам, то ба ин васила завқи тамошогаронро ба драма низ бедор созам. Инчунин, дар қатори ҳунармандон ровиёнро низ барои ҷалби тамошогарон ба ин гуна сафарҳо бо худ мебурдем ва ин ба пешравии фаъолиятамон мусоидат менамуд. Песа ва драмаҳои мусиқавӣ ва мусиқӣ-мазҳакавӣ таҳия мекардам. Қариб ҳамаи ҳунармандони Театр ҷалб мешуданд. Устодон Одина Ҳошим, Давлатманд Холов, Бобоҷон Азизов, Сурайё Қосимова низ дар намоишҳо нақш меофариданд. Ҳамин тавр, мо кӯшиш кардем, ки байни гурӯҳҳои драмавӣ ва консертӣ фарқият намонад. Пештар онҳо аз ҳамдигар хеле ҷудо буданд. Сафарҳои дуюму сеюми ҳунарӣ ба пойтахти кишвар обрӯву шуҳрати Театрро бо намоишҳояш болотар бурд. Дар аввалин «Парасту», ки соли 1988 баргузор шуд, мо бо спектакли «Салом, падарони азиз!» (асари Н. Отколенко) иштирок кардем. Дар он ман барои беҳтарин драматургия ҷоиза гирифтам. Ҳамзамон, ҷиҳати нақши муаллим аз ҳафтавори «Адабиёт ва санъат» дар ин фестивал соҳиби ҷоиза шудам. Ин дастовардҳо маро қонеъ накард, зеро саъю кӯшишам барои соҳиб гардидан ба ҷоизаи асосии «Парасту» буд. Аз ин рӯ, корро бо устод Сафармуҳаммад Аюбӣ ҷиҳати навиштану ба саҳна гузоштани асари дархӯру ҷавобгӯйи талаботи давр ва миллӣ шуруъ кардем. Ин ҳамкорӣ натиҷаи хуб дод ва мо бо намоиши «Фишор» ширкат варзидем. Муваффақият ба осонӣ ба даст намеояд. Барои ин, пеш аз ҳама, ба театр дилсӯз бояд буд. Ҳамчунин, нисбати кормандони театр. Он замон низоми кори Театр ба ду по мелангид. Бисёре аз ҳунармандон аз мактаби махсуси ҳунарӣ нагузашта буданд. Аз этикаву эстетикаи театр огаҳӣ надоштанд. Дар қатори таҳияи асарҳо зарур донистам, ки онҳоро биомӯзонам. Масалан, песаеро махсус барои нутқи актёрон, песаи дигарро барои ҳаракати баданашон, дигареро барои машқи психология ё худ ҳолатҳои руҳии нақшҳо интихоб мекардам. Ба ин васила, ҳунари актёронро сайқал медодам ва дар ин баробар худ низ меомӯхтам. Дар баъзе аз намоишномаҳои мураккаб ҳам нақши асосиро худ мебозидам, ҳам мусиқии онро менавиштам ва ҳам онро коргардонӣ мекардам. Ин аз рӯйи зарурат буд. Дар нақши асосӣ бозӣ кардан нисбат ба он ки як актёрро биёомӯзониву тайёр намоӣ, осонтар буд. Бархе ноогаҳон кори моро саҳлу осон мепиндоранд, аммо ҳаргиз чунин нест. Ин кори мураккаб аст, ин илм аст, ки, мутаассифона, имрӯз ба он чандон таваҷҷуҳ зоҳир намекунанд. Ҷойи таассуф аст, ки шумори мунаққидони театрӣ кам шудаанд. Алҳол ин соҳаро танҳо як мунаққид Муҳаммадуллоҳи Табарӣ намояндагӣ мекунад. Пештар 10-15 мунаққиди соҳаи театр доштем. Мавҷудияти мунаққидони зиёд бо фаъолияти чашмрасу беғаразона барои пешравии театр кӯмак мекунад. Фаъолияти ман барои пешравии кору низоми Театр аз рӯйи шавқу муҳаббат суръат мегирифт, аз ин рӯ, мушкилоти мавҷударо камтар эҳсос мекардам. Кас баъдан мефаҳмад, ки роҳи пурпечу душворгузарро бо чӣ мушкилоте тай кардааст. Он замон нақши В.И. Ленинро офаридам. Баъдан варианти тоҷикии «Ромео ва Ҷулетта»-ро дар Театри академӣ-драмавии ба номи А.Лоҳутӣ таҳия кардам. Устодон Одина Ҳошимов, Муқаддас Набиева, Бобоҷон Азизов, Сурайё Қосимова, Ҷумъахон Сафаров, Адолат Комилова, Фотима Тӯраева, Идимо Ҳалимова оҳангҳои ба матнҳо бастаи маро сурудаанд, ки аз онҳо миннатдорам. Барои пешравии кори Театри Кӯлоб, фикр мекунам, истифодаи ин таҷрибаҳо ва дастгирӣ зарур мебошад.
Аз солҳои 80-уми асри гузашта мо дарёфта будем, ки Шумо ба адабиёти ҷаҳон таваҷҷуҳи хоса доред. Дар ин маврид аз коргардонҳое маҳсуб мешудед, ки мутолиаи хубу васеъро дар баробари ривоҷи кори Театр дар низоми фаъолияти худ даровардаед. Табиист, ки дар ин сурат ба пазириши асарҳои саҳнавӣ талаботатон ҷиддитар мешавад. Дар байни намоишномаҳое, ки таҳия кардед, асарҳо миллӣ низ ҳастанд. Дар қиёс асарҳои миллии мо бо асарҳои классикони ҷаҳонӣ ва драматургони машҳури муосир дар сатҳи поёнтар қарор доранд. Мехоҳам бипурсам, ки пазириши намоишномаҳое, ки ба саҳна гузоштед, ихтиёрӣ буданд ё иҷборӣ?
Дар Театри Кӯлоб ман аксар мустақил будам. Албатта, Вазорати фарҳанг мехост баъзе аз намоишномаҳоеро, ки талаботамро қонеъ намекард, ба саҳна бигузорам, аммо бо ҳар баҳона рад мекардам. Махсусан, агар аз рӯйи он намоишнома беш аз ду зан нақш бояд меофарид. Мегуфтам, ки ин миқдор актриса дар Театр нест ва аз ӯҳдаи гузоштани он баромада наметавонем. Коргардонҳои оянда бояд бидонанд, ки вақте песа иҷборӣ мешавад ва ба фаҳму дили басаҳнагузоранда наздик нест, таҳияи намоиш аз рӯйи он муваффақият пайдо намекунад. Бо мутолиаи песа бояд вуҷуди коргардон ба ларза ояд. Мушкилоте, ки дар асар ба миён гузошта ва роҳҳои ҳалли он нишон дода шудааст, бо мушкилоте, ки таҳиягар мебинаду эҳсос менамояд бояд мувофиқат кунад. Зарур аст, ки он дарди ҷомеаро ифода бикунад. Дар ин сурат, коргардон метавонад як асари хубро пешкаши тамошобин гардонад. Буданд 2-3 асаре, ки бо хоҳиши дӯстону вазорат рӯйи саҳна гузоштам, вале муваффақият пайдо накарданд ва зери танқиди шадид қарор гирифтанд. Асарҳо дар навбати худ тамошобгарро бояд ба ваҷд биёранд. Бисёр пурсишҳое дар зиндагӣ вуҷуд доранд, ки тамошогар посухи онҳоро намедонад. Театр, асарҳои саҳнавӣ ба онҳо бояд посух гуфта тавонанд ва ҳамзамон, дуруст раҳнамоӣ бикунанд. Театр бояд ояндаи ҷомеаро бубинаду гуфта тавонад. Инчунин, камбудиҳои мавҷудаи ҷомеаро ба хотири ислоҳу рафъаш нотарсида зери танқид бигирад.
Чӣ зарурат эҳсос кардед, ки асари «Дар чорсӯ»-и Нур Табаровро дар Театри Кӯлоб рӯйи саҳна биёред? Ҳол он ки онро пештар аз Шумо Театри академӣ-драмавии ба номи А.Лоҳутӣ гузошта буд? Инчунин, чӣ тафовуте дар миёни ин намоишҳо буданд?
Ман Шуморо хуб фаҳидам. Он барои Театрамон иҷборӣ набуд. Ин асар дар он давра таҳаввулот кард. Ҷасорати муаллиф шоёни таҳсин буд. Танқиди амалҳои дурӯғини коммунистони дурӯя на ба ҳар муаллиф дар он даврон даст медод. Нур Табаров роҳи фош намудани онро ёфт. Ба воситаи драма камбудиро баён кард. Ба ин васила изҳор дошт, ки ҳолатҳои манфии вуҷуддоштаи коммунистони давр дар оянда сабаби шикасти ин идеология ва сохт хоҳад шуд. Асарро коргардони маҳбубу варзида Ҳабибулло Абдураззоқов хеле олӣ ба саҳна гузошт ва он гарм истиқбол гардид. Дар асл, пас аз ӯ ба саҳна гузоштани ин асар ҷоиз набуд, аммо аз рӯйи муҳаббате, ки ба драмаи мазкур доштам, онро таҳия ва яке аз нақшҳои онро иҷро кардам. Ҳамчунин, тамошогари Кӯлоб имкони омадану дидани намоишро надошт. Ҳанармандон хеле хуб нақшҳоро бозиданд ва нақшофариашон аз ҳунармандони Театри Лоҳутӣ дар сатҳи поёнтар набуд. Махсусан, Бобоҷон Ҳасанов, Толибҷон Бобоев, Ҷумъахон Сироҷов, Мирзо Раҳмонов ва Шариф Ойматов нақшҳои худро олидараҷа офариданду сазовори баҳои баланд шуданд.
Дар суҳбат аз қабули асарҳои интихобиву иҷборӣ зикр кардед. Дуруст аст, ки барои коргардон ҳар намоише, ки меофарад, чун фарзанд азиз аст. Бо вуҷуди ин, мехоҳам бипурсам, ки аз байни намоишҳои офаридаатон кадом намоишҳо бароятон бештар азизанд? Таъкид мекунам, ки дар ин ҳол мукофоту ҷоизаҳову унвонҳоро бояд истисно кунед. Инчунин, бигӯед, ки ба чӣ хотир онҳо бароятон азизанд?
Аввалин асаре, ки ҳамчун коргардон мустақилона дар Театри Кӯлоб ба саҳна гузоштам, «Шамшер ва рангинкамон» (муаллиф Абдумалик Баҳорӣ) буд. Агарчи аз байн 50 сол гузашта бошад ҳам, бароям қиматашро гум накардааст. Баъдан, «Фишор», ки дар болои он бо устод С.Аюбӣ бисёр кор кардем. Қимати бадеии ин намоишнома низ баланд аст. Ин асар, ки як асари таҳаввулотӣ буд, аз ҷониби мутахассисони рус ҳам баҳои баландро сазовор гашт. «Фишор» бисёр театрҳоро такон дод, ки рӯ ба театри миллӣ биёранд. Яъне спектакли мазкур, ҳамзамон, дар ин қисмат вазифаи худро адо кард. Мардум дарк карданд, ки чаро тамоми дунё нисбат ба театри аврупоӣ ба театри миллӣ майлу таваҷҷуҳи бештар дорад. Албатта дар театри миллӣ хусусиятҳо ё худ элементҳои аврупоӣ зарур аст, вале аксаран либоси миллӣ, мусиқии миллӣ, расму оинҳои миллӣ, оҳангу гуфтори миллӣ бояд ҷойи асосиро дошта бошанд. Аз ин нуқтаи назар, ман «Фишор»-ро дӯст медорам ва яке аз асарҳои беҳтарини таҳиякардаам ба шумор меравад. Баъдан, дар Театри Лоҳутӣ «Ромео ва Ҷулета»-ро ба саҳна гузоштанд. Дар тамоми театрҳои дунё ишқи онҳо дар мадди аввал аст. Дар асари таҳиякардаи ман ҷангу сулҳ дар баробари ишқу муҳаббати ин ду нафар тавъам мебошад. Сулҳу ваҳдати миллӣ он замон барои миллати мо муҳимтар чиз буд. Ба иқболи миллат, Сарвари давлатамон чуноне гуфта буд, ки “ман ба ҳар хона сулҳ меоварам”, сулҳу ваҳдат овард ва онро пойдор кард. Сарвари маҳбубамон оташи хонумонсӯзу даҳшатангезро хомӯш намуд ва миллатро аз вартаи нобудӣ наҷот дод. Асари дигаре, ки дӯсташ медорам, «Поёни шаби сиёҳ…» аст. Баъдан ба номаш эрод гирифтанд ва он ба «Нури маърифат» табдил дода шуд. Дар ин намоиш аз ашъори классикон интихоб ва истифода кардам. Ин ашъор мавзуъҳои доғи рӯзро дар бар мегирифт. Ҳарчанд дар ин асар қонунҳои драма риоя нашуда буданд (зеро ҳама аз шеър иборат буда, ҳама бо шеър гап мезаданд), чандин асари драмавиро бо тамоми қонунҳояш бар мезад. Нафъи он ба мардум дар хештаншиносӣ ва дарки ҳақиқат бештар зоҳир меёфт. Бетховен, оҳангсози машҳури дунё, мегӯяд: «Вақте ман ба эҷод машғул мешавам, қонунҳои мусиқиро истисно мекунам». Охирон асаре, ки ман аз рӯйи муҳаббати зиёд бо майли тамом болои он кор кардаам, «Катанӣ» буд. Намоишнома бо азобу машаққати бисёр рӯйи саҳна омад. Театри Кӯлоб барои ба саҳна гузоштани он дар он шабу рӯз тайёр набуд. Чаро? Чунки ҳунармандон намерасиданд. Аксарияти ҳунармандонро аз ҳисоби мутрибону овозхонҳову дарбонҳо интихоб кардам. Зарур буд ва ин асар бояд рӯйи саҳна меомад. Таърих дар бораи Катанӣ ба мо кам маълумот медиҳад. Дар бораи Спитамен бисёр навиштаанду ӯро муаррифӣ кардаанд, вале аз Катанӣ, ки дар паҳлӯи Спитамен меистоду дар баробари ӯ меҷангид, аксари мардум огаҳӣ надоранд. Ба мақсади он ки боз як қаҳрамони миллии мо муаррифӣ мешуд, ман ҳамаи мушкилотро таҳаммул ва пушти сар кардам. Албатта дигар асарҳоям барои ман бегона нестанд ва бояд маро бубахшанд, аммо ин асарҳо аз ҷиҳати бадеият баланд буданд ва аз нигоҳи мавқеи ҷамъиятӣ таъсири нек ва нақши сазовор гузоштаанд.
Ёфтани чеҳраҳои мувофиқ тавъам бо истеъдод яке аз мушкилоти коргардон маҳсуб мешавад. Онро Шумо чӣ гуна таҳаммул ва рафъ менамоед?
Қариб 20-30 сол аст, ки ман варианти саҳнавии достони «Лайлӣ ва Маҷнун»-ро кор карда ва омода сохтаам, вале дар кишварамон на Лайлӣ ёфт мешаваду на Маҷнун. Инчунин, театре, ки аз нигоҳи мусиқӣ ҷавобгӯйи ин талабот бошад, нест. Театрҳоро аз мусиқӣ дур карданд. Пештар Театри Лоҳутӣ соҳиби оркестри созҳои миллӣ буд. Кадом «санъатшиносе» маслиҳат дод, ки зарурати нигоҳ доштани оркестр ва шумораи зиёди ҳунармандону мутрибон вуҷуд надорад. «Маслиҳат»-ро, мутаассифона, хуш пазируфтанд ва оркестрро аз миён бардоштанд. Ин гуна «маслиҳатгарон» батадриҷ мавқеи ҳунариро танг карданд. Аз ин рӯ, имрӯз театрҳо дар ҳолати ногувор қарор доранд. Бо дастуру дастгирии Пешвои миллат қариб ҳамаи театрҳои кишвар аз таъмир баромаданд. Инчунин, театрҳои нав бунёд шуданд. Акнун масъулони соҳа дар мавриди дохили театр, мутахассисони зарурӣ, воситаҳои техникии он бояд бештар биандешанд ва дар рафъи норасоиҳои он саҳм бигузоранд. Коргардонҳо, саркоргардонҳо намерасанд. Барои саркоргардон будан дили бузург доштан лозим. Зарур аст, ки аз баҳри худ бигзарӣ, то барои театр, рушди он худ ва тамоми донишу таҷрибаатро бедареғ бибахшӣ. Театр бе режиссура вуҷуд дошта наметавонад. Баъзе аз театрҳое, ки 10-15 актёри забардаст доранд, коре карда наметавонанд, зеро коргардони асилу шоиста надоранд. Ин ҳама ҳалли дурусту саривақтии худро мехоҳад. Албатта, масъулон дар ин маврид тадбирҳои заруриро меандешанд ва баҳри рафъи камбудиву норасоиҳо чораҷӯӣ мекунанд.
Шуморо, мутаассифона, ҳамчун мутриб, ва оҳангсоз камтар мешиносанд, ҳарчанд аксар оҳангҳоятонро бояд ҳамчун шоҳкорӣ бипазиранд. Аз ҷумла, оҳангҳои ба матни «Куҳандиёро, диёри ёро…»-и Нодири Нодирпур, «Атри арзон»-и Зулфия Атоӣ басташуда ва силсилаи оҳангҳое, ки барои намоиши «Карим–Девона» эҷод шудаанд. Мурод аз ин муқаддима ва пурсиш ин аст, ки аз кай фаъолияти оҳангсозиятон оғоз ёфтааст?
Аз даврони донишҷӯӣ. Аз ҷумла, дар он давра барои Муқаддас Набиева ба матни «Рӯзе, ки менамудам рӯйи туро назора» (шеъри устод Мирзо Турсунзода) оҳанг бастам. Таъсири неки Одина Ҳошимов дар шинохту интихоби шеър, дарки задаҳои мантиқӣ ба ман бисёр расидааст. Ин овозхони нотакрор суруди пасту каммазмуну хасакӣ надошт ва ба мо ҳам намегузошт, ки сабук биандешему роҳи осонро интихоб намоем. Фаъолияти оҳангсозии ман дар мактаби ӯ такмил ёфт. Оҳанги «Қуҳандиёро…» бо хоҳишу дархости ин нобиғаи мусиқӣ эҷод шуд. Вақте шеърро аз ботин дарк мекунӣ, гардишҳои оҳанг пайдо шудан мегиранд. Устод он замон, яъне аввали соли 1990, аз сарвароне, ки шеърро намефаҳмиданду байтеро намедонистанд ва ба рушди мусиқӣ эътибор намедоданд, дилсард буд. Мазаммат ҳам мекард, ки раиси Ҳизби коммунисти шаҳру ноҳия ҳатто ду мисраъ аз ашъори Мирзо Турсунзодаро азёд намедонад. Қариб ҳеҷ кас намедонад, ки «Куҳандиёрро…» оҳанги ман аст. Умуман, дар кишвар ба оҳангсоз кам эътибор медиҳанд ва зикр ҳам намекунанд, ки ба ин ё он матн барои овозхонҳо кӣ оҳанг бастааст. Ин аз камфарҳангии шунавандаи мо гувоҳӣ медиҳад.
Барои оянда чӣ нақшаҳо доред?
Ният дорам, ки бо хоҳиши ҳунармандон, овозхонҳо чанд оҳанг эҷод намоям. Дар репертуари театр чанд песае низ ҳаст, ки бояд рӯйи саҳна биёрам.
Мусоҳиб, Абдулқодири РАҲИМ
