Дар ҷомеаи имрӯза терроризм ва экстремизм аз проблемаҳои асосии дунё буда, махсусан ҷавононро бо ҳар гуна ваъдаҳои бардурӯғи динию дунявӣ ҷалб менамояд ва онҳоро ба ҷараёнҳои террористӣ сафарбар мекунанд. Террористон гуруҳҳои хурде ҳастанд, ки ба ҷомеаи имрӯза бо ҳар гуна роҳ хавфи худро мерасонанд.
Зуҳури терроризм боиси қурбониҳои азими инсонӣ мегардад. Сарватҳои маънавӣ, моддӣ ва фарҳангиро, ки дар тӯли асрҳо барқарор карданашон мушкил аст, нобуд месозад. Он нафрат ва нобовариро дар байни гуруҳҳои иҷтимоӣ ва миллӣ ба вуҷуд меорад. Қурбониёни онҳо аксаран одамони бегуноҳанд, яъне ҳар касе, ки ба муноқиша рабте надорад.
Асри ХХ бо афзоиши босуръати ҷинояткории террористӣ гузашт. Дар солҳои 90-уми асри гузашта дар ҷаҳон мавҷи дигари терроризм бархоста, ИМА, Русия, Афғонистон, Фаронса, Югославия, Ҳиндустон ва як қатор дигар давлатҳоро фаро гирифт. Аз ин сабаб, ассотсиатсияҳо ва созмонҳои гуногуни байналмилалӣ дар конфронсҳои байналмилалӣ оид ба унификатсияи қонунгузории ҷиноятӣ дар доираи Лигаи Давлатҳо, Созмони Милали Муттаҳид, Иттиҳоди Аврупо ва Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ба терроризм фаъолона муносибат карданд.
Экстремизм уҳдадории шахсони алоҳида, гуруҳҳо, ташкилотҳо ба ақидаҳои ифротӣ, радикалӣ, мавқеъ ва чораҳо дар фаъолияти ҷамъиятӣ мебошад. Экстремизм ҳам ба соҳаи шуури ҷамъиятӣ, психологияи иҷтимоӣ, ахлоқ, мафкура ва ҳам ба муносибатҳои байни гуруҳҳои иҷтимоӣ (экстремизми иҷтимоӣ), гуруҳҳои этникӣ (экстремизми қавмӣ ё миллӣ), иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, ҳизбҳои сиёсӣ, давлатҳо (экстремизми сиёсӣ), эътирофот (мазҳабӣ) паҳн мешавад.
Экстремизм ва терроризм таҳдиди воқеӣ мебошанд. Экстремизм ва намуди терроризми он ҳам барои ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ҳам барои давлати мо хатари воқеӣ доранд. Яке аз самтҳои калидии мубориза бо зуҳуроти экстремистӣ ва террористӣ дар муҳити ҷамъиятӣ пешгирии онҳо мебошад.
Роҳбарони гуруҳҳои экстремистии гуногун ҷавононро ба иттиҳодияҳои худ ҷалб намуда, аксар вақт ба онҳо ваъдаи пули калон медиҳанд. Бархе аз ҷавононро гумроҳ намуда, онҳоро ба хотири ҷиҳод, яъне ҷанг дар роҳи дин ба давлатҳои ҷангзада, аз қабили Сурия мефиристанд. Аммо бояд инро донем, ки террористон дин ва ё мазҳаб надоранд. Ҷавонони гумроҳ аксар вақт ҳатто дар бораи он фикр намекунанд, ки бо ин роҳ ояндаи худро месӯзонанд.
Терроризм дар адабиёти ҳуқуқии ватанӣ ҳамчун як шакли шадиди зуҳури экстремизм ҳисобида мешавад. Терроризм падидаи мураккаби иҷтимоию сиёсӣ ва ҷинояткор мебошад, ки дар натиҷаи зиддиятҳои дохилӣ ва берунии рушди иҷтимоӣ ба вуҷуд омадааст. Тарсонидан бо терроризм, зӯроварӣ, нигоҳ доштани ҳолати тарси доимӣ моҳияти амали террористиро ташкил медиҳанд.
Хатари терроризм зиёд аст, зеро он:
– аксар вақт боиси қурбониҳои азими инсон мегардад;
– ба бисёр одамон зарари ҷуброннопазири ҷисмонӣ ва осеби равонӣ мерасонад;
– боиси нобудшавии арзишҳои моддӣ ва маънавӣ (аз ҷумла арзишҳои мазҳабӣ) мегардад, ки баъзан бозсозӣ душвор ва баъзан имконнопазир аст.
– террористон аксар вақт одамонеро мекушанд, ки бо муноқиша ва мушкилоти онҳо ҳеҷ иртибот надоранд;
– барои ноил шудан ба ҳадафҳои худ метавонанд силоҳи ҳастаӣ ва дигар силоҳҳои қатли омро истифода баранд;
– на беҳбудӣ, балки бадтар шудани вазъи иҷтимоию сиёсӣ ва иқтисодии ин ё он минтақаи ҷаҳон, паст шудани сатҳи зиндагии аҳолиро дар назар дорад.
Дар маҷмуъ, терроризм ва экстремизм аз масъалаҳои доғи рӯз буда, зарари худро ҳам аз нигоҳи моддӣ ва ҳам аз нигоҳи маънавӣ мерасонанд. Экстремизм хатари фавқулоддаи бузургест, ки метавонад ҳар як ҷомеаро, ҳатто устувортарин ва шукуфонтарин ҷомеаро вайрон кунад. Барои пешгирии ҳолатҳои террористӣ ва экстремистӣ бояд сохторҳои қудратманд ҳамарӯза талош намоянд.
Сунатулло ҚУРБОНОВ,
омӯзгори Коллеҷи омори шаҳри Ваҳдат
